15
mei
ZEIST – Ruimte om te lopen is er nauwelijks nog in zijn kamer. Met een bureau, een bed, een kast en een orgel is de relatief kleine kamer van Tjaco van der Weerd (19) vol. ,,Tja, ik moest per se een orgel hebben op mijn kamer. Dat is mijn grote hobby.’’ Op de orgelbank van het elektronische orgel liggen ook wat Cd’s met orgelmuziek; César Franck en Jean Guillou. ,,Ik luister de laatste tijd vooral veel naar de orgelmuziek van Jean Guillou. Erg mooie muziek.’’
Tjaco is sinds hij zeven is helemaal blind. Daarvoor was ik slechtziend. Ik zag zo’n 40 à 50 procent. Op mijn zevende ging het netvlies achter mijn ogen loslaten. Toen zag ik niets meer. Ik heb toen verschillende operaties gehad. Maar dat heeft geen resultaat gehad.’’
Tjaco is opgegroeid in Kampen, maar geboren op Sri Lanka. ,,Ik ben geadopteerd net als mijn drie zussen. Eén zus is ook mijn biologische zus. Wij zijn samen geadopteerd. In augustus 2007 heb ik voor het eerst mijn biologische moeder op Sri Lanka ontmoet. Mijn zus had via allerlei instanties lang naar haar gezocht. Begin 2007 hoorden we dat ze nog leefde. Het was een heel indrukwekkende gebeurtenis.’’
Tjaco woonde vanaf zijn twaalfde jaar ‘intern’ bij Bartiméus. ,,Dat was voor mij best pittig, een hele overgang. Ik kom uit de Gereformeerde Gemeenten van Kampen. Uit een heel christelijk gezin en een christelijke omgeving. Bij Bartiméus komen de mensen overal vandaan. Weg uit het beschermde wereldje dus.’’ Het is tegenwoordig niet meer vanzelfsprekend om bij Bartiméus te gaan wonen. Tjaco: ,,Veruit het grootste deel van de blinde kinderen en jongeren woont gewoon thuis en krijgt ambulante begeleiding. Bij mij ging dat niet. Door de vele operaties was ik een half jaar niet op school geweest. Ik had teveel achterstanden en kreeg ze niet meer weggewerkt. Daarom is ervoor gekozen dat ik bij Bartiméus ging wonen.’’
Sinds een klein jaar woont hij zelfstandig met nog een paar jongeren in een huis van Bartiméus in Zeist. En hij is vaak in Ridderkerk te vinden, waar zijn vriendin Elsbeth woont. Zij kan wel gewoon zien. ,,Zij kijkt voor twee, zegt ze zelf.’’ Verder gaat hij naar het opleidingscentrum van Bartiméus in Ermelo en volgt daar de MBO-opleiding secretarieel juridisch medewerker. ,,Het is een hele praktische beroepsopleiding. Het is feitelijk gewoon een kantoorpand en we werken via een leerwerkbedrijf van de opleiding voor zowel interne als externe opdrachtgevers.´´
Maar zijn grote passie is toch wel het spelen van orgel en piano. ,,Daar hoop ik later mijn vak van te kunnen maken. Ik volg een vooropleiding aan het conservatorium van Utrecht bij de docent Geerten Liefting. Dat is echt geweldig. Hij neemt echt de tijd voor mij. En ik mag aan zijn handen voelen hoe je bepaalde dingen moet spelen. Ik leg dan mijn handen op zijn handen en voel dan hoe hij bepaalde dingen doet.´´ Eerder had hij vier jaar les van de organist John Propitius in de Gereformeerde Kerk (vrijgemaakt) in Driebergen. ,,Hij speelde in 2002 een concert in de Bovenkerk van Kampen. Daarvan was ik heel erg onder de indruk. Ik heb hem toen opgebeld en kon les van hem krijgen.’’ Dat was voor Tjaco niet alleen een stimulans voor zijn orgelspel. ,,Het was voor mij ook voor het eerst om zelfstandig de ‘buitenwereld’ in te gaan. ,,Ik ging voor het eerst zelfstandig met het openbaar vervoer reizen. Tegenwoordig reis ik overal heen. Elke keer weer zie ik dat als een uitdaging.’’ Tjaco is begeleider van een aantal koren en geeft zelf ook geregeld concerten. ,,Daarvoor moet ik vaak in Zeeland zijn. Ik ga gewoon op weg. Als ik bijvoorbeeld niet weet op welk perron ik moet zijn vraag ik dat aan mensen. Volgens mij is dat ook de manier voor blinden om er te komen. Je moet zoveel mogelijk zelf doen, maar ook hulp durven vragen als het nodig is. Maar je maakt wel rare dingen mee hoor! Ik krijg heel vaak hulp aangeboden. Maar dat is lang niet altijd nodig. Mensen bedoelen het goed, maar het kan ook onhandig zijn. Op de een of andere manier denken mensen blijkbaar dat blinden niet kunnen staan in de bus. Ze bieden mij dan hun plaats aan, vaak ook oudere mensen. Of ze bieden mij hun plaats aan en gaan dan zelf aan de andere kant van het pad zitten. Dan hadden ze net zo goed kunnen zeggen: ‘aan je linkerkant is nog een plaats’. Erg grappig.’’
Voor zijn muzikale activiteiten heeft Tjaco zelfs een eigen bedrijfje opgericht; Cumara Music, vernoemd naar een van zijn Srilankaanse namen. Verder heeft hij een complete website (tjacovanderweerd.nl) waar een concertagenda, een biografie en nog veel meer op staat. De computer is dan ook hét communicatiemiddel voor Tjaco. Hij demonstreert hoe hij met de computer werkt. Een speciaal programma op zijn laptop leest de tekst op het beeldscherm voor. Het gaat zo snel dat het vrijwel niet te volgen is. Tjaco: ,,Ik heb de voorleesfunctie op de snelste stand staan. Er zijn weinig mensen die het kunnen volgen. Maar ik hoor alles.’’ Tjaco kan ook Braille lezen, maar heeft nu geen brailleregel onder zijn toetsenbord. ,,Die heb ik uitgeleend aan iemand die hem wel veel gebruikt. Voor mij is de voorleesfunctie echt ideaal.’’ Op zijn orgelbank staat ook nog een Daisyspeler. ,,Daarmee kun je gesproken boeken beluisteren’’ Volgens Tjaco zijn de computer en andere nieuwe hulpmiddelen ideaal voor blinden. ,,Sinds midden jaren negentig is er door nieuwe digitale technieken ontzettend veel veranderd. Ik doe alles met mijn computer; mailen, internet, msn, mijn schoolwerk.’’ Als je vroeger een brief wilde versturen moest je die in Braille typen en die naar Bartiméus sturen. Daar werd die voor je getypt en vervolgens doorgestuurd. Een brief terug ging op dezelfde manier, maar dan andersom. Helaas krijg je niet alles vergoed van het UWV. Er bestaan bijvoorbeeld ook kleurenherkenners. Het herkennen van kleur is juist het meest moeilijk voor blinden. Erg handig als je bijvoorbeeld ’s ochtends je kleren bij elkaar wilt uitzoeken.
Tjaco voelt zichzelf helemaal niet gehandicapt, doordat hij alles kan doen wat hij wil. ,,Maar door al deze nieuwe mogelijkheden zijn blinden tegenwoordig nog minder gehandicapt.’’
Martijn van Rossem Nederlands Dagblad 25 april 2009.
